Paraliż senny to częsty stan polegający na tymczasowej niemożności poruszania się w nocy. Jest on spowodowany zaburzeniem przejścia ze snu REM (rapid eye movement) do snu NREM (non-rapid eye movement). W tym drugim stanie mózg wysyła sygnał do neuronów w ciele, aby sparaliżować mięśnie.
Podczas paraliżu sennego osoba zostaje zatrzymana w świecie koszmaru. Może to być przerażające, a powstałe halucynacje mogą wywołać silny strach. Halucynacje mogą być przyjemne lub nieprzyjemne i różnią się w zależności od osoby. Czasami ludzie są w stanie odzyskać przytomność i ponownie zasnąć.
Zwykle objawy paraliżu sennego pojawiają się krótko po tym, jak osoba zasnęła. Trwają one od kilku sekund do kilku minut. Jeśli epizod utrzymuje się, może to wskazywać na chorobę taką jak bezdech senny lub narkolepsja. Osoba z poważnymi objawami powinna zostać skierowana do specjalisty w celu ustalenia przyczyny.
Choć dokładne przyczyny paraliżu sennego nie są znane, uważa się, że zaburzenia lękowe, stres i traumatyczne wydarzenia mają związek z tym zaburzeniem. Stan ten jest również bardziej powszechny u osób, u których w rodzinie występowały takie przypadki.
Najczęstszym objawem paraliżu sennego jest niemożność poruszania się. Podczas epizodów oczy osoby mogą wydawać się szeroko otwarte i może ona widzieć poza łóżkiem, ale nie jest w stanie mówić ani się poruszać. Próbując się poruszyć, często ma się wrażenie, że unosi się w powietrzu. Niektóre osoby doświadczają nawet ucisku w klatce piersiowej lub duszenia się.
Podczas paraliżu sennego mogą wystąpić również halucynacje. Zazwyczaj są to halucynacje intruza, w których śniący czuje się tak, jakby był przez kogoś atakowany. Inne halucynacje to uczucie ruchu i doświadczenia poza ciałem.
W wielu kulturach halucynacje związane z paraliżem sennym przypisywano duchom i demonom, ale ich dokładne pochodzenie nie jest w pełni zrozumiałe. Jedno z wyjaśnień mówi, że wierzono, iż inkuby siedzą na piersiach tych, którzy doświadczają tego stanu. Inni przypisują to zaburzenie czarnej magii lub magii stosowanej w zaklęciach.
Historycznie niewiele było badań naukowych nad dokładnymi przyczynami paraliżu sennego. Jednak wiele czynników zostało powiązanych z tym zaburzeniem, w tym alkohol i stres. Badania sugerują, że osoby z rodzinną historią tego zaburzenia mogą być predysponowane do częstych epizodów. Istnieją także powiązania z zaburzeniami lękowymi i panicznymi.
Choć przyczyna paraliżu sennego nie jest jeszcze znana, wydaje się, że jest ona związana ze zdolnością mózgu do przełączania się między snem REM i NREM. W czasie REM mózg ma wyższy poziom aktywności. Dzięki temu śniący ma bardziej żywą i intensywną rzeczywistość. Często pozwala to śnić o przerażającej lub niebezpiecznej sytuacji.
Mimo że w większości przypadków jest to przerażające doświadczenie, nie wskazuje ono zazwyczaj na poważny problem zdrowotny. Osoby, które doświadczyły traumatycznego wydarzenia, mają znacznie większe ryzyko wystąpienia paraliżu sennego. Na ogół epizody paraliżu sennego są krótkie i trwają tylko kilka minut. W zależności od stopnia nasilenia, pacjent może zostać skierowany do neurologa lub lekarza specjalizującego się w leczeniu zaburzeń snu.
